γράφει η Μαρία Βηλαρά, φιλόλογος, Μ.Α., επιστημονική συνεργάτις
Το παρόν σχέδιο μαθήματος εκκινείται από μια γενική εισαγωγή περί του αθλητισμού και των, επίκαιρων φέτος, Ολυμπιακών Αγώνων, στην αρχαιότητα και σήμερα. Κατόπιν, εξετάζουμε, συνδυαστικά, δύο κείμενα που αφορούν την αρχαία αθλητική προπονήτρια, Καλλιπάτειρα, προερχόμενα το ένα από την Ενότητα 9 του σχολικού βιβλίου των Αρχαίων Ελληνικών της Β΄ Γυμνασίου και το άλλο, δηλαδή το ποίημα (σονέτο) του Λορέντζου Μαβίλη, “Καλλιπάτειρα”, από την Ενότητα 9 του σχολικού βιβλίου της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Β΄ Γυμνασίου.
Γενικός Σκοπός
Η συνειδητοποίηση, από τους μαθητές, της τεράστιας σημασίας και αίγλης του αθλητικού πνεύματος και του ολυμπιακού ιδεώδους, ανά τους αιώνες, μέσω της κειμενικής και πολυμεσικής επαφής τους με το αντικείμενο.
Ειδικοί Στόχοι
Οι μαθητές καλούνται:
α. να αντιληφθούν την επιρροή που ασκούσε ο αθλητισμός, στην αρχαία Ελλάδα, σε όλους τους τομείς της κοινωνικής και πολιτικής ζωής·
β. να παρακολουθήσουν την εξέλιξη των Ολυμπιακών Αγώνων από τα αρχαία ως τα νεότερα χρόνια·
γ. να τοποθετηθούν με κριτική σκέψη απέναντι στις αρχές και τις αξίες που πρεσβεύει ο Ολυμπισμός·
δ. να αναλογιστούν τη θέση της γυναίκας στον αρχαίο κόσμο και να τη συγκρίνουν με αυτήν της σύγχρονης εποχής·
ε. να εξοικειωθούν με το τεχνικό μέρος ενός λογοτεχνικού έργου, όπως το σονέτο (γλώσσα, ύφος, μέτρο, εκφραστικά μέσα).
Αφόρμηση
Εναλλακτική Αφόρμηση: Ο διδάσκων δύναται να κεντρίσει το ενδιαφέρον των μαθητών και να τους εισαγάγει στο θέμα προβάλλοντας στον προτζέκτορα της τάξης ή μοιράζοντας σε φυλλάδια τις παρακάτω εικόνες (Παναθηναϊκό Στάδιο ή Καλλιμάρμαρο και μερικά αρχαία αγγεία με αγωνίσματα). Έπειτα, μπορεί να τους θέσει τα εξής ερωτήματα: «Αναγνωρίζετε το εικονιζόμενο στάδιο; / Το έχετε επισκεφθεί; / Ποιο είναι και πού βρίσκεται; / Τι συμβολίζουν οι κύκλοι πίσω από τις κερκίδες; / Τι δηλώνουν οι αναπαραστάσεις των αρχαίων αγγείων; / Τι κάνουν οι ανθρώπινες μορφές που βλέπετε; / Σκεφτείτε αν συμβαίνει κάτι ανάλογο και στις μέρες μας».
Προσφορά νέας γνώσης
1. Σύντομη αναδρομή στην ιστορία του αθλητισμού και συζήτηση στην τάξη
Με τον όρο “αθλητισμός” εννοούμε τη συστηματική σωματική εξάσκηση, με βάση ειδική μεθοδολογία, που στόχο έχει να διασφαλίσει την ύψιστη επίδοση του αθλητή στον αγώνα.
Στην αρχαία Ελλάδα, ο αθλητισμός αποτελούσε σημαντικό μέρος της κοινωνικής ζωής και της αγωγής των νέων. Και τούτο, διότι οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι η υγεία του σώματος πρέπει να συμβαδίζει με την πνευματική υγεία, κατά το περίφημο ρητό «Νους υγιής εν σώματι υγιεί». Μόνο τότε ο άνθρωπος πετύχαινε την απόλυτη αρμονία. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον αθλητισμό αποδεικνύουν ποικίλα αρχαία σπαράγματα, που έφτασαν ως εμάς, όπως οι παλαίστρες, τα γυμνάσια, τα αφιερώματα, οι αμέτρητες αγγειογραφίες με τις αθλητικές σκηνές, τα θαυμαστά αγάλματα, όπου απαθανατίστηκε, με ιδεώδη τρόπο, η πεμπτουσία του αθλητή, οι εξαίσιες επινίκιες ωδές του Πινδάρου, τα επιγράμματα και οι πάμπολλες αναφορές που περιέχονται σε κείμενα της Κλασικής Εποχής ή σε μεταγενέστερα. Συν τοις άλλοις, οι αγώνες προσέφεραν τόσο στους αθλητές όσο και στους θεατές μια μοναδική ευκαιρία να ξεφύγουν από την πιεστική καθημερινότητά τους, να δοξαστούν και να αναδειχθούν σε εκλεκτά μέλη της κοινωνίας.
Πιο συγκεκριμένα, οι Πανελλήνιοι Αγώνες (π.χ. Νέμεα, Πύθια κ.ά.) ήταν ένας από τους θεσμούς της αρχαιότητας, που λειτούργησε ως μοχλός ανάπτυξης και βοήθησε, όσο κανένας άλλος, στη συνεκτικότητα και στην επικοινωνία μεταξύ των Ελλήνων, οι οποίοι, για λίγο, ξεχνούσαν όσα τους χώριζαν και εστίαζαν στις κοινές καταβολές τους και στην ενιαία γλώσσα και θρησκεία τους. Αυτοί οι Αγώνες, εν πολλοίς, συνέβαλλαν στο να σφυρηλατείται η συνοχή των, συχνά, αλληλοσπαρασσόμενων Ελλήνων, αλλά και στο να προβάλλεται η σωματική ρώμη των πολιτών και η οικονομικοπολιτική ισχύς της πόλης από την οποία προέρχονταν. Επιπλέον, χάρη στους Πανελλήνιους Αγώνες, οι πόλεις-κράτη άνοιγαν τα προστατευτικά τους τείχη, ώστε να καλλιεργηθεί, συνειδητά, ένα φίλαθλο κλίμα ανάμεσα στους Έλληνες. Τα αποτελέσματα από τη δοκιμασία του αγώνα επιδρούσαν στην ατομική προσωπικότητα του αθλητή, με συνέπεια να γίνεται ενάρετος, νομοταγής, καρτερικός και δυναμικός πολίτης.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, από την άλλη, επισκίαζαν, με το κύρος τους, κάθε άλλη αγωνιστική εκδήλωση. Συνιστούσαν γεγονός-σταθμό για τον ελληνικό αθλητισμό, μονοπώλησαν επί έναν και πλέον αιώνα το πανελλήνιο ενδιαφέρον και εξελίχθηκαν, με την πάροδο του χρόνου, στη σπουδαιότερη και μακροβιότερη αθλητική διοργάνωση.
Οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες έλαβαν χώρα το 776 π.Χ., στην Ολυμπία, και η αναβίωσή τους πραγματοποιήθηκε, από τον Γάλλο βαρώνο Πιερ ντε Κουμπερτέν και τον Έλληνα Δημήτριο Βικέλα, στα τέλη του 19ου αιώνα.
Αξιοσημείωτη είναι η θρησκευτική σημασία των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων, αφού γίνονταν προς τιμήν του Δία, του οποίου το ογκώδες χρυσελεφάντινο άγαλμα βρισκόταν στην Ολυμπία. Οι νικητές των Αγώνων προκαλούσαν τον θαυμασμό, απολάμβαναν καθολικό σεβασμό και αναγνώριση και παρέμεναν αθάνατοι μέσα από τους ύμνους και τα αγάλματα προς τιμήν τους. Το έπαθλο των ολυμπιονικών ήταν ένα στεφάνι από κλαδί αγριελιάς, ο κότινος.
Γενικότερα, οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν μια εντυπωσιακή τελετή, με τρανή φήμη, άρτια διεξαγωγή και με υψηλό επίπεδο ευγενούς άμιλλας, οπότε, δικαιολογημένα, προσέλκυε πλήθος επισκεπτών, εμπόρων, καλλιτεχνών και πνευματικών ανθρώπων. Κατά τη διάρκειά τους δε, επικρατούσε Εκεχειρία, δηλαδή αναστέλλονταν οι εχθροπραξίες μεταξύ των εμπολέμων. Η Εκεχειρία ήταν ιερή και απαραβίαστη και τυχόν παραβίασή της επέφερε πολύ αυστηρά πρόστιμα και πλήρη απαξίωση της πόλης που την αθετούσε.
Αρμόδιοι και υπεύθυνοι για την τελετή των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν οι Ελλανοδίκες, που είχαν τη γενική εποπτεία τους και ήταν οι αποκλειστικοί κριτές. Ήταν αμερόληπτοι και οι αποφάσεις τους σεβαστές και αμετάκλητες. Αυτοί απένειμαν τα βραβεία και επέβαλλαν ποινές στους αθλητές, σε περίπτωση μη τήρησης των κανονισμών.
Οι γυναίκες, στους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες, δεν είχαν δικαίωμα ούτε συμμετοχής ούτε παρακολούθησης. Μία γυναίκα τόλμησε να υπερβεί τον νόμο και να μπει στο στάδιο των Αγώνων, η Ροδίτισσα Καλλιπάτειρα, κόρη του ολυμπιονίκη της πυγμαχίας, Διαγόρα. Επίσης, από τους Ολυμπιακούς Αγώνες αποκλείονταν οι βάρβαροι (= μη Έλληνες), οι δούλοι, οι ιερόσυλοι και οι εγκληματίες, κατά την Αρχαϊκή και Κλασική Εποχή. Ύστερα από τις κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου, Έλληνες θεωρούνταν έστω και αυτοί που είχαν δεχθεί την ελληνική παιδεία.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες έχασαν, σιγά-σιγά, την ακτινοβολία τους, όταν η Ελλάδα κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους και ο χριστιανισμός καθιερώθηκε ως η επίσημη θρησκεία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Μάλιστα, ενώ από το 776 π.Χ. τελούνταν ανελλιπώς, το 392 μ.Χ. απαγορεύτηκαν, με διάταγμα του αυτοκράτορα Θεοδοσίου του Α΄, ως ειδωλολατρική εορτή.
Στο σημείο αυτό, διεξάγεται συζήτηση στην τάξη γύρω από τον σύγχρονο αθλητισμό και τις επιδράσεις του στον άνθρωπο. Συνοψίζουμε μερικές επισημάνσεις που μπορεί να δώσει ο φιλόλογος.
Ο αθλητισμός, ανέκαθεν, ήταν το κυριότερο σύμβολο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και ένα από τα πιο ζωντανά κληροδοτήματα της αρχαίας προς τη συγκαιρινή εποχή.
Σήμερα, ο χαρακτήρας του αθλητισμού είναι πολυεθνικός και οι κανόνες που τον διέπουν είναι κοινοί για όλα τα κράτη, επειδή σε μια αθλητική συνάντηση, συνήθως, συμμετέχουν αθλητές από πολλές διαφορετικές χώρες. Αυτό είναι, ίσως, και το μεγαλύτερο προτέρημα του αθλητισμού, η κατάργηση, δηλαδή, των γεωγραφικών ορίων, η απάλειψη του μίσους και η παγκόσμια συναδέλφωση. Ακόμη, τα μεγάλα αθλητικά γεγονότα καλύπτονται, διεθνώς, από όλα τα μέσα ενημέρωσης (τηλεόραση, ραδιόφωνο, διαδίκτυο, εφημερίδες) για την ταυτόχρονη πληροφόρηση των εκατομμυρίων φιλάθλων.
Όσο για τα οφέλη του αθλητισμού στον ψυχισμό του ανθρώπου, αυτά είναι τα εξής:
α. η ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας, η οποία τίθεται σε σωματική, νοητική, ηθική και ψυχική ισορροπία·
β. η ενίσχυση της σωματικής δύναμης, της αντοχής, της πειθαρχίας και της κοινωνικοποίησης·
γ. η κατάκτηση της αρετής του “καλού αγώνα” (“ευ αγωνίζεσθαι”) ή του “fair play”, στη διεθνή αθλητική διάλεκτο.
2. Η “Καλλιπάτειρα” του Παυσανία (Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Β΄ Γυμνασίου, Ενότητα 9)
2α. Διδακτικοί στόχοι του αρχαίου κειμένου
Μετά την πρώτη ανάγνωση από τον φιλόλογο, κατά την επεξεργασία του εν λόγω αρχαίου αποσπάσματος, τόσο στην τάξη όσο και στο σπίτι, οι μαθητές αναμένεται:
α. να κατανοήσουν την ηθική σπουδαιότητα της νίκης στους Ολυμπιακούς Αγώνες της αρχαιότητας·
β. να μπορούν να απαντήσουν σε ερωτήσεις του τύπου: «Ποιος είναι ο τόπος των γεγονότων;», «Ποιο είναι το βασικό πρόσωπο;», «Σε ποια περίπτωση και πώς τιμωρούνταν οι γυναίκες στην αρχαιότητα;», «Ποια γυναίκα παρέβη τη νομοθεσία;», «Με τι τέχνασμα μπήκε στον χώρο τέλεσης των Αγώνων; Πώς αποκαλύφθηκε και γιατί δεν τιμωρήθηκε, τελικά;», «Πώς απέτρεψαν οι Ηλείοι να συμβεί κάποιο παρόμοιο περιστατικό στο μέλλον;» (Απαραίτητη κρίνεται η κειμενική τεκμηρίωση των απαντήσεων των μαθητών, δηλαδή να αιτιολογούν τις απαντήσεις τους με λέξεις και φράσεις του κειμένου)·
γ. να συγκεντρώσουν στοιχεία για τη θέση της γυναίκας στον αρχαίο κόσμο, μέσα από σχετική περιήγησή τους στο διαδίκτυο, αλλά και να εκφράσουν τις δικές τους απόψεις για τον ρόλο των γυναικών στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή·
δ. να παρατηρήσουν ότι η χρήση κάποιων αρχαίων μετοχών (π.χ. “προαποθανόντος”, “νικῶντος”, “φωραθείσης”) βοηθά στην ομαλή μετάβαση από το ένα χρονικό σημείο της αφήγησης στο άλλο.
2β. Το νόημα του αρχαίου κειμένου
Στο αρχαίο κείμενο του Παυσανία γίνεται λόγος για τον αυστηρό νόμο που ίσχυε στους Ηλείους, για όσες έγγαμες γυναίκες διέβαιναν τον Αλφειό ποταμό, κατά τον χρόνο διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων. Ο νόμος αυτός, λοιπόν, όριζε να πετούν από ένα απόκρημνο βουνό, το όρος Τυπαίο, όποια γυναίκα συλλαμβανόταν, επ’ αυτοφώρω, να έχει εισέλθει σε στάδιο των Αγώνων ή να έχει περάσει τον Αλφειό, κατά τις απαγορευμένες, για τις γυναίκες, ημέρες. Η μόνη ενήλικη γυναίκα, η οποία επιτρεπόταν να παρακολουθήσει τους Αγώνες ήταν η ιέρεια της θεάς Δήμητρας.
Μια διαφορετική περίπτωση ήταν αυτή της Καλλιπάτειρας, η οποία μπήκε στον αγωνιστικό χώρο, μεταμφιεσμένη σε άνδρα γυμναστή, για να δει τον γιο της στα αθλήματα, όμως, κατ’ εξαίρεση, δεν τιμωρήθηκε για τον εξής λόγο. Η Καλλιπάτειρα προερχόταν από περιώνυμη αθλητική οικογένεια. Όταν έμεινε χήρα, ανέλαβε η ίδια την εκγύμναση του γιου της, Πεισιρόδου, προκειμένου αυτός να λάβει μέρος στο αγώνισμα της πυγμαχίας, κατά την 96η Ολυμπιάδα, το 396 π.Χ. Επειδή επιθυμούσε σφόδρα να καμαρώσει τον γιο της αθλούμενο και νικητή, αψήφησε τον σχετικό νόμο, μπαίνοντας με παραπλανητική αμφίεση στο στάδιο. Μετά τη νίκη του γιου της, γεμάτη ενθουσιασμό και περηφάνεια, πήδηξε τον φράχτη του μέρους όπου κάθονταν οι γυμναστές, έπεσε το ανδρικό ρούχο που φορούσε και αποκαλύφθηκε η γυναικεία φύση της. Οι Ελλανοδίκες δεν τιμώρησαν την Καλλιπάτειρα, αλλά τη συγχώρησαν και την άφησαν ελεύθερη, από σεβασμό προς τον πατέρα, τον σύζυγο, τον γιο και τα αδέλφια της, αναγνωρίζοντας την κορυφαία αθλητική συνεισφορά τους. Ωστόσο, για να αποκλείσουν τυχόν μελλοντική επανάληψη του παράτυπου αυτού φαινομένου, θέσπισαν νέο νόμο, με τον οποίο επέβαλλαν σε όλους τους γυμναστές να προσέρχονται στους Αγώνες γυμνοί, έτσι ώστε να φαίνεται ότι είναι άνδρες.
3. Η “Καλλιπάτειρα” του Μαβίλη (Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ Γυμνασίου, Ενότητα 9)
3α. Το θέμα του ποιήματος του Μαβίλη
Το ποίημα αυτό γράφτηκε το 1895, αλλά δημοσιεύτηκε το 1899, στο περιοδικό “Τέχνη”, ενώ είχε προηγηθεί η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων, το 1896, στην Αθήνα.
Οι Ελλανοδίκες μένουν έκπληκτοι με την παρουσία μιας γυναίκας στο κοινό των Ολυμπιακών Αγώνων, αν και η προσφώνησή τους προς την Καλλιπάτειρα («Αρχόντισσα», στροφή πρώτη, στ. 1), φανερώνει την εκτίμηση που τρέφουν προς το πρόσωπό της. Παρ’ όλα αυτά, της τονίζουν πως πρέπει να αποχωρήσει. Στο μέσον του 3ου στίχου της πρώτης στροφής, το πρόσωπο που μιλά, αλλάζει και από τους Ελλανοδίκες περνάμε στην απάντηση της Καλλιπάτειρας. Με μια κλιμάκωση, απαριθμεί τους ολυμπιονίκες της οικογένειάς της, ξεκινώντας από τους συγγενείς δευτέρου βαθμού και καταλήγοντας στους συγγενείς πρώτου βαθμού, ενώ παρακαλεί τους Ελλανοδίκες να την αφήσουν να δει τους Αγώνες. Τονίζει δε, ότι δεν είναι σαν όλες τις άλλες γυναίκες, λόγω της καταγωγής της από ξεχωριστό γένος. Απόδειξη της δόξας της γενιάς της είναι ότι ακόμη και ο λυρικός ποιητής Πίνδαρος κατέγραψε τα λαμπρά κατορθώματα των προγόνων της.
3β. Η δομή του ποιήματος του Μαβίλη
Το ποίημα διαιρείται σε δύο νοηματικές ενότητες.
Πρώτη Ενότητα (στ. 1 – μέσον στ. 3): “Η απαγόρευση της παρακολούθησης των Ολυμπιακών Αγώνων στις γυναίκες από τους Ελλανοδίκες”.
Δεύτερη Ενότητα (μέσον στ. 3 – στ. 14): “Το επιχείρημα της θαρραλέας και δυναμικής Καλλιπάτειρας για τη σκοπιμότητα της παραμονής της στο κοινό των Αγώνων”.
3γ. Οι βασικές ιδέες του ποιήματος του Μαβίλη
α. Ο ποιητής εμπνέεται από ένα περιστατικό της αρχαιότητας που αποδεικνύει την ανώτερη αξία των Ολυμπιακών Αγώνων, οι οποίοι χαρίζουν αιώνια τιμή στον ολυμπιονίκη και στην οικογένειά του. Η οικογένεια της Καλλιπάτειρας ήταν γνωστή για τα εξαιρετικά αθλητικά της επιτεύγματα και αυτό δικαιολογεί τη λαχτάρα της να παρευρεθεί στο στάδιο, ζητώντας να γίνει μια εξαίρεση, αίτημα το οποίο έγινε δεκτό·
β. Οι αρχαίοι αθλητές διακρίνονταν για την ανιδιοτέλειά τους, καθώς αγωνίζονταν μόνο για ένα στεφάνι και για την υστεροφημία τους·
γ. Η τέχνη οδηγεί στην αθανασία όποιον την υπηρετεί με αφοσίωση και σεμνότητα·
δ. Η κοινωνική θέση της γυναίκας ήταν υποβαθμισμένη, εφόσον δεν είχε τη δυνατότητα ούτε να λάβει μέρος ούτε, έστω, να δει τους Αγώνες.
3δ. Η τεχνική του ποιήματος του Μαβίλη
α. Το ποίημα ανήκει στο ρεύμα του παρνασσισμού (δηλαδή υπάρχει ιδιαίτερη φροντίδα για την τελειότητα της μορφής και το θέμα του αντλείται από την αρχαιότητα)·
β. Βάσει του τίτλου, προκύπτει ότι το ποιητικό υποκείμενο εστιάζει στην προσωπικότητα της ηρωίδας·
γ. Το ποίημα είναι γραμμένο σε δραματοποιημένο διάλογο, δηλαδή οι ήρωες διαλέγονται μεταξύ τους, χωρίς την παρέμβαση αφηγητή, οπότε η αφήγηση αποκτά ζωηρό ρυθμό και παραστατικότητα.
3ε. Η μετρική του ποιήματος του Μαβίλη
Το ποίημα είναι σονέτο. Αποτελείται από δύο τετράστιχες και δύο τρίστιχες στροφές, με ομοιοκαταληξία ΑΒΒΑ-ΑΒΒΑ-ΓΔΓ-ΔΕΕ. Το περιεχόμενο του σονέτου αναπτύσσεται στα τετράστιχα, ενώ στα τρίστιχα επαναλαμβάνεται, ως συμπέρασμα, με δραματική κορύφωση. Ο στίχος είναι ιαμβικός ενδεκασύλλαβος. Η μορφή του σονέτου χαρακτηρίζεται από νοηματική πυκνότητα και ακρίβεια στην έκφραση.
3στ. Γλωσσική έκφραση, ύφος και καλολογικά στοιχεία στο ποίημα του Μαβίλη
Η γλώσσα είναι δημοτική, πλούσια σε επίθετα.
Το ύφος είναι παραστατικό, σοβαρό, υψηλό, εγκωμιαστικό, υμνητικό.
Τα σχήματα λόγου είναι τα εξής:
α. μεταφορά: στ. 14 («ύμνος χρυσός»)·
β. υπερβολή: στ. 12 («με μάλαμα γραμμένος»)·
γ. παρηχήσεις του ρ και του ν: στ. 11 («με της αντρειάς τα αμάραντα προνόμια») και στ. 14 («ύμνος χρυσός τ’ αθάνατου Πινδάρου»)·
δ. σχήμα υπαλλαγής: στ. 13 («αστραφτερό κατεβατό μαρμάρου» αντί «κατεβατό αστραφτερού μαρμάρου»)·
ε. εικόνες: στ. 7-8 («που για τ’ αγρίλι του Ηρακλέα / παλεύουν θιαμαστές ψυχές αντρίκιες»)·
στ. διασκελισμός: στ. 2-3 («μια συνήθεια αρχαία / εδώθε») και στ. 6-7 («μες στα ωραία / κορμιά»).
Ανακεφαλαίωση
Η ελληνική φυλή ήταν αυτή που γέννησε, στο έδαφος της Ολυμπίας, το γνήσιο και αγνό αθλητικό πνεύμα και το κληροδότησε σε όλη την ανθρωπότητα. Ο ελληνικός λαός, εμποτισμένος, πάντοτε, με το αίσθημα της ελευθερίας και της δικαιοσύνης, ένιωθε μεγάλη ευχαρίστηση να γυμνάζεται, να αγωνίζεται και να προοδεύει. Το μήνυμα των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων ήταν η απαλλαγή από εθνικές, πολιτικές και οικονομικές δεσμεύσεις και η επίτευξη ενός αθλητικού διεθνισμού, σε ειρηνική κλίμακα. Για τον Ολυμπισμό, πρώτιστος στόχος ήταν ο τέλειος άνθρωπος, ψυχή τε και σώματι, δηλαδή αυτός που διέθετε τιμιότητα, τόλμη ψυχής και ηθικότητα. Η αθλητική αγωγή, ευρύτερα, αποσκοπούσε στην ευδαιμονία της πολιτείας, χάρη στη διαμόρφωση “καλών καγαθών” πολιτών.
Ανάθεση εργασίας
1. Ποια ιδανικά των Ολυμπιακών Αγώνων προτάσσονται στο ποίημα του Μαβίλη;
2. Να συγκρίνετε την αντίληψη που κυριαρχεί για τη θέση της γυναίκας στους Ολυμπιακούς Αγώνες της αρχαιότητας και στους σύγχρονους.
3. (Δημιουργική Δραστηριότητα): Φανταστείτε ότι είστε εσείς εκείνοι που πρέπει να αποφασίσετε αν θα τιμωρηθεί ή όχι η Καλλιπάτειρα για την παράβασή της. Να υποστηρίξετε με επιχειρήματα την απόφασή σας.
